ONZE VERWEESDE MIJNSTREEK
Hoe is het leven in de mijnstreek, vijftig jaar nadat de laatste mijn dicht ging? Twaalf bewoners delen hun persoonlijke verhaal en geven hun kijk op de maatschappelijke thema's van vandaag.
1
Een deel van de letters van het logo van het voormalige Limburgs Dagblad staat nu als een groet aan de Euregioweg, een ringweg die Heerlen met Landgraaf en Kerkrade verbindt.
2
Beeld in Brunssum van een gekruisigde Christus, wakend over de mijnwerker en zijn gezin. Beeldhouwer Jan Vos werd in 1946 gevraagd een scupltuur te maken van het katholieke karakter van de mijnstreek. De opdracht kwam van de Katholieke Actie, een door paus Pius XI geïnitieerde katholieke lekenbeweging die de secularisering van de samenleving moest tegengaan.
3
Street art in de wijk Schandelen achter het station van Heerlen. De collage op de achterste mural verbeeldt drie fases van de mijnsluiting: Joop den Uyl die in 1965 in de Heerlense schouwburg de sluiting aankondigde, de sloop van de Oranje Nassau I en het overgebleven schachtgebouw, dat deel uitmaakt van het Nederlands Mijnmuseum.
4
Een fresco naast het Cultuurhuis in Heerlen. De tekst in het dialect is het refrein van het lied 'Koele en Kuulkes' van de groep Carboon, die in het mijnjaar 2015 een revival beleefde met uitverkochte concerten in het Parkstadtheater in Heerlen, dezelfde plek waar minister Joop den Uyl in 1965 de sluiting van de mijnen aankondigde. Vertaling: 'Waar zijn ze gebleven, mijn mijnen en mijntjes? Voorgoed nu verdwenen, terug in de grond.'
5
Deze houten koeltoren uit 2015 aan het Emmaplein in Hoensbroek is een eerbetoon aan het legendarische ontwerp dat Frederik van Iterson in 1918 maakte voor de staatsmijn Emma. Het revolutionair ontwerp van beton ontketende een bouwkundige revolutie in de zware industrie. Nog altijd worden koeltorens wereldwijd naar Itersons ontwerp gebouwd. De Iterson-toren groeide uit tot hét symbool van de Staatsmijnen.
6
Het Willemskwartier achter het station was na de mijnsluiting decennia lang een plek voor drugscriminaliteit en prostitutie. Nog steeds herinneren sommigen panden aan die periode.
7
Slaapkamer in The Project, een bedandbreakfast aan de - nog altijd - beruchte Sittarderweg in Heerlen, achter het station. In een interview met De Limburger uit 2024 vertellen de eigenaren dat ze van hun gasten een hogere waardering krijgen voor de locatie als ze het verhaal vertellen over Heerlen en de mijnsluiting.
8
Muurschildering uit 2023 van de Utrechtse kunstenaar 'Erwtje' van een luchtdruktrein op de Juliantunnel, een spoorbrug tussen de wijk Lindenheuvel en het centrum van Geleen.
9
De Auroraflat - het grootste street art kunstwerk van Europa - en het Maankwartier bij het station symboliseren samen de transformatie die Heerlen voor ogen staat. Van een no go area naar een wijk waar bewoners elkaar kennen en meedoen aan de samenleving. Hieraan refereert ook de tekst die groot op de gevels staat van Kahlil Gibran: 'In het hart van elke winter, leeft een trillende lente'.
10
Mijnkarretje bij het station van Simpelveld, dat ooit een belangrijk knooppunt was voor het vervoer van kolen uit Heerlen en Kerkrade naar Duitsland.
11
De twaalf mijnen zijn volledig uit het Limburgse landschap verdwenen. Op de plekken waar de toegangspoort was, geven transparante foto's een indruk van hoe het er ooit heeft uitgezien. Zoals hier, de vroegere plek van de Wilhelminamijn vlakbij het huidige Landgraaf.
12
Het attractiepark Mondo Verde, met op de achtergrond de Wilhelminaberg. Op deze steenberg bevindt zich een indoor skibaan en een hotel.
13
Het voormalige voetbalstadion van de Staatsmijn Emma wordt nu gebruikt door een atletiekvereniging.
14
De Albert Hein in Hoensbroek met op de gevel een foto van de Staatsmijn Emma (1911 - 1973). De winkel ligt vlakbij het voormalige mijnterrein, dat meerdere vierkante kilometers groot was.
15
Mijnkolonie in Schaesberg, een wijk tussen Heerlen en Landgraaf, waar de Oranje Nassau II mijn ooit stond. Op de achtergrond de Wilhelminaberg, waar zich sinds 2001 een indoor skibaan bevindt. De heuvel is ontstaan als steenberg van de Staatsmijn Wilhelmina (1906 - 1969).
16
De kapstok van de befaamde Koempelclub in Brunssum, dat volledig is ingericht met honderden voorwerpen uit en afbeeldingen van de mijnen. De Koempelclub was decennialang een populaire bar en dancing in het uitgaansleven. De club sloot na Corona. De gemeente Brunssum heeft het pand opgekocht, samen met andere panden in de straat, vooruitlopend op een nieuwbouwproject.
17
Precies waar zich ooit de middenstip bevond van de legendarische voetbalclub Limburgia, heeft de architect van deze nieuwbouwwijk in Brunssum het logo gesitueerd. Op de achtergrond is het NATO-hoofdkwartier te zien, dat gebouwd is op het terrein van de voormalig Staatsmijn Hendrik. In 1950 - vlak na een omvangrijke mijnramp - versloeg Limburgia in Amsterdam Ajax met 0-6 en werd daarmee landskampioen.
18
Een man rijdt met zijn scootmobiel de spoortunnel uit die het zuiden en noorden van Heerlen geografisch scheidt. Langs deze weg lag de Oranje Nassau I mijn, die op 31 december 1974 als laatste dicht ging.
19
Het winkelgebied van Brunssum.
20
Het winkelcentrum van Treebeek, een voormalige mijnwerkerskolonie van de Staatsmijn Emma.
21
Op een verder leeg veld in Heerlerheide staat een overkapte bank van beton.
22
Wonen aan de goede of de slechte klant van het spoor, is tot op heden een bekende uitspraak in Heerlen. Voor de wijken van Heerlen-Noord is een langlopend programma gestart om de situatie op alle leefgebieden voor de bewoners te verbeteren.
23
De Navolaan in Vrieheide, een van de buurten van Heerlerheide.
24
Een centraal plein in Meezenbroek, een wijk in Heerlen-Noord.
25
Een natuurbegraafplaats op een heuvel in Eygelshoven, waar ooit de mijn Julia stond. In de verte is de Wilhelminaberg in Landgraaf te zien.
26
In een van deze garages in de mijnwerkerskolonie Passart bij Hoensbroek woonde een tijd lang een jonge vrouw, totdat bewoners de politie daarop attendeerden. Vermoedelijk ontving ze hier mannen voor betaalde seks.
27
Het Schutterspark in Brunssum met een houten Iterson-toren, vernoemd naar de bedenker van het revolutionaire ontwerp voor koeltorens. Het Schutterspark is al generaties lang een favoriete plek voor een actief uitje met het gezin. Het werd tussen 1920 en 1940 ingericht door de Staatsmijn Hendrik. Op het 80 hectare grote natuurgebied staan nog enkele pompgebouwen die oorspronkelijk werden gebruikt voor het werk in de nabijgelegen mijn. Het zijn de laatste industriele restanten van de Brunssumse mijngeschiedenis.
28
Maarten Vermonden van Fun Factory demonstreert hoe klanten hun agressie kwijt kunnen in de Smashroom in het Schutterspark. Fun Factory is gehuistvest in een van de voormalige pompgebouwen van de Staatsmijn Hendrik in Brunssum.
29
Na het sluiten van de mijnen werden de meeste steenkool bergen afgegraven of afgevlakt. Deze berg hoorde bij de Oranje Nassou IV in Heksenberg en is dankzij de zandwinning intact gebleven.
30
Na het sluiten van de mijnen werden de meeste steenkool bergen afgegraven of afgevlakt. Deze berg hoorde bij de Oranje Nassou IV in Heksenberg en is dankzij de zandwinning intact gebleven.
31
In de open ruimtes tussen de voormalige mijnkolonies in, kwamen in de naoorlogse jaren in rap tempo nieuwe woonwijken. Vrieheide, met de kenmerkende aan elkaar geschakelde blokvormige woningen rondom de watertoren, is daar een voorbeeld van. De wijk werd vanaf 1959 gebouwd voor de hoger opgeleide medewerkers in de mijnindustrie. In de loop der jaren ging de kwaliteit van de woningen achteruit en werd de bijzondere stedenbouwkundige opzet geweld aan gedaan door een wildgroei aan bouwwerken. Een voormalige drugswoning is inmiddels ingrijpend gerenoveerd en dient als modelwoning voor de verduurzaming van Vrieheide.
32
Dit kunstobject langs de spoorlijn van Heerlen naar Aken memoreert het belang van de samenwerking aan beide kanten van de grens voor het transport van de kolen in de mijnindustrie.
33
Carnaval in Heerlerheide, met op het embleem de drie meeste kenmerkende gebouwen: de kerk, de mijnschacht en de watertoren.
34
Carnaval in Heerlerheide, met op het embleem de drie meeste kenmerkende gebouwen: de kerk, de mijnschacht en de watertoren.
35
Elke maand worden de verongelukte mijnwerkers van een van de twaalf mijnen herdacht in een kerk in Schaesberg (Landgraaf). De laatste jaren is het aantal mijnwerkers dat in traditionele outfit de dienst bijwoont, drastisch gedaald door ziektes en overlijdens.
36
Elke maand worden de verongelukte mijnwerkers van een van de twaalf mijnen herdacht in een kerk in Schaesberg (Landgraaf). De laatste jaren is het aantal mijnwerkers dat in traditionele outfit de dienst bijwoont, drastisch gedaald door ziektes en overlijdens.
37
Grand Café Bickels in winkelcentrum Makado in Beek is volledig ingericht in de mijnsfeer, bedoeld om bezoekers 'voor even terug te brengen in de tijd'.
38
Grand Café Bickels in winkelcentrum Makado in Beek is volledig ingericht in de mijnsfeer, bedoeld om bezoekers 'voor even terug te brengen in de tijd'.
39
Een glasmozaïek van Harry Schoonbrood in Geleen, gemaakt voor het 50-jarig bestaan van de Staatsmijnen in 1952. Het verbeeldt de ontwikkeling van de landbouw naar de mijnindustrie. De illustratie en de tekst op het rechterdeel verwijzen naar de rooskleurige toekomst voor de jeugd van toen die door de mijnindustrie zonder zorgen zou opgroeien.
40
Op een speelpleintje in Heerlerheide wordt de sluiting van de laatste mijn in Heerlen herdacht.
41
Een auto wasstraat in een buitenwijk van Heerlen.
42
Een auto wasstraat in een buitenwijk van Heerlen.
43
Een flat in Rolducerveld die op de nominatie staat om gesloopt te worden. De gemeente Kerkrade wil de komende 10 jaar de leefbaarheid, veiligheid, armoede en eenzaamheid verbeteren door een mix van sociale huurwoningen en koopwoningen te realiseren.
44
Basisschool Mijn Spoor in Heerlerheide ligt op het terrein van de voormalige Oranje Nassau III mijn (1917-1973).
45
Basisschool Mijn Spoor in Heerlerheide ligt op het terrein van de voormalige Oranje Nassau III mijn (1917-1973).
46
Een delicatessezaak in het centrum van Heerlen heeft een speciale 'mijnkaas' in de etalage staan.
47
Naast de HEMA in het centrum van Heerlen heeft de Belgische kunstenaar Jaune een tekening gemaakt van mijnwerkers.